Activiteiten van een schutterij

Activiteiten van een schutterij!

Het mag vanzelfsprekend zijn dat een vereniging mee doet aan activiteiten of zelf activiteiten organiseert om zich te kunnen bewijzen in wedstrijden. Zo ook heeft onze schutterij zijn verplichtingen om deel te nemen aan een aantal georganiseerde feesten. Zelf organiseert de vereniging festiviteiten voor persoonlijke prestaties of puur uit sociale overwegingen.

Onze schutterij neemt gedurende het kalenderjaar deel aan de optochten op:

maximaal 4 Bondsfeesten,
het OLS,
het ZLF,
de kermis in Broeksittard,
de Sacramentsprocessie,
het oktoberfeest in Sittard.


Op de schuttersfeesten kan iedereen die dat wil deelnemen aan het schieten.
Het A -en B-team schiet om de punten, het C- en D-team om geldprijzen en natuurlijk de eer.

Zaterdags na de St.Lambertuskermis in september vindt de jaarlijkse feestavond van de schutterij, het koningsbier, plaats.

In de maanden van april tot september organiseert de schietcommissie elke zaterdag een oefenschieten, een maal per jaar het Persoonlijk Kampioenschap en kermiszondag het koningsvogelschieten. Aan het schietgebeuren mag elk lid (ouder dan 16 jaar )deelnemen.

In de wintermaanden organiseert de schietcommissie in het clubgebouw periodiek een windbuksschieten dat meestal einde maart eindigt met een wintervogelschieten.

Naast de jaarvergadering in maart zijn er nog een 3-tal overige ledenvergaderingen gedurende het jaar.


Mocht een lid van de schutterij komen te overlijden en is een uitvaart met schutterseer gewenst neemt de schutterij ook daar aan deel.

De schuttersfeesten

Bij een bondsfeest presenteren de deelnemende schutterijen zich in een optocht. In de optocht vooraf gaand aan de schietwedstrijd worden de koningsparen, marketentsters, generaals etc. beoordeeld door een jury. Deze commissie leeft strikte regels na, waaraan men zich moet houden. Zo gaat men kijken en jureren: Gepoetste laarzen of schoenen, de kleur van het uniform in combinatie met attributen, het houten tonnetje met jenever, brandewijn of Limburgse Els.
De koning is het middelpunt van de schutterij. Zijn uniform en de zilveren platen vormen, evenals de koningin ware blikvangers. Onder de optocht is op een bepaalde plaats het defilé. Dit houdt in dat de genodigden op dit stuk tribune zitten en zullen zo alle schutterijen aan zich voorbij zien trekken. Op dit stuk meestal 50m lang moet het exercitie peloton in parade pas lopen, Het commando wordt door de commandant gegeven daarna moet hij zelf sabel en schede omlaag hebben en in paradepas lopen. Verder moet hij de voorzitter van de bond groeten en het exercitiepeloton moet het hoofd naar die kant hebben gericht.
Naast deze optocht vinden nog meer onderdelen plaats van het schuttersgebeuren zoals het exerceren, marswedstrijden en natuurlijk het schieten. Na de optocht heeft iedereen even rust behalve de schutterijen die uitgenodigd zijn om bij de opening aanwezig te zijn. Bij deze opening worden eerst de twee volksliederen gespeeld (Het limburgs volkslied en het Wilhelmus).
En daarna een kort welkoms woord door een hoogwaardigheidsbekleder daarna een kort woordje door de voorzitter van de organiserende schutterij. Daarna zal de pastor van het dorp c.q. stad voorgaan in gebed. Tot slot zal de voorzitter van de bond het schuttersfeest voor geopend verklaren.

Het O.L.S. ( Oud Limburgs Schuttersfeest )

Het Oud Limburgs Schuttersfeest, 'den ouwe Limburger' in de volksmond, is het grootste cultuurhistorisch evenement van de beide Limburgen. Het is een wedstrijd tussen meer dan 160 schutterijen. Elke schutterij is uitgedost in historische kostuums en dus is de optocht van de tienduizend schutters met hun trommel-, muziekkorpsen en vaandelzwaaiers een grandioos kleurrijk spektakel. Tijdens de optocht worden de verenigingen door een vakjury gejureerd op 60 verschillende onderdelen.
De essentie van het OLS blijft de schietwedstrijd. Elke schutterij groepeert haar eliteschutters in een door en door getraind zestal. De opdracht van de schutters bestaat er in de houten blokjes, 1,5 cm doorsnee, van de 16 meter hoge palen te schieten. Er wordt geschoten met zware buksen met loden kogels. Per ronde dient elke schutter drie bollekes te schieten, dus 18 per ploeg. Wanneer in een ploeg één bolleke gemist wordt, is het zestal uitgeschakeld. Deze strijd is heroïsch, zinderend, met ingehouden zenuwachtigheid, uitgeschreeuwde vreugde en uitgevloekt verdriet.
De UM Er wordt ronde na ronde verder geschoten tot zestal na zestal afhaakt. Meestal is de invallende duisternis spelbreker en wordt het pleit pas beslecht op de volgende zaterdag. Uiteindelijk blijft de sterkste over en dit heldenzestal ontvangt dan de zo fel begeerde hoofdprijs, 'den Um'. De winnende vereniging mag het volgende jaar het OLS organiseren.
Vanaf 1850 treffen we al schuttersfeesten aan waar alle schutterijen uit een dekenaat of een deel van de provincie aan deelnamen. In 1857 werd in Sittard voor de eerste keer een schuttersfeest met een inter-Limburgs karakter gehouden. Tweede helft van de negentiende eeuw werd de basis gelegd voor het schuttersfeest zoals we dat nu kennen. Drietallen van Nederlands- en Belgisch-Limburgse schutterijen namen toen deel aan een schuttersfeest dat de naam droeg van 'Groot Internationaal Schuttersfeest'.
Van hieruit ontstond de traditie dat de winnaar de eer toegewezen kreeg om de volgende editie te mogen organiseren. Toen schutterij St. Aldegundis uit Buggenum in 1906 het feest mocht organiseren, was er voor het eerst sprake van het 'Oud Limburgsch Schuttersfeest (OLS)'. De hoofdzaak van een OLS was en blijft natuurlijk de schietwedstrijd, maar aanvankelijk waren er geen richtlijnen voor het schieten. Iedere schutterij hanteerde haar eigen regels en zo kon bijvoorbeeld een onbeperkt aantal drietallen deelnemen per schutterij waarvan er steeds een schutter per drietal kon gewisseld worden. Zo had de grootste schutterij natuurlijk de grootste kans op de overwinning. Later werden de regels vooraf bekend gemaakt.
De grootste verbetering zien we als in 1927 een reglement ingevoerd wordt, dat bepaalt dat er enkel met zestallen mag deelgenomen worden aan het OLS, per schutterij slechts één zestal. In 1965 wordt bepaald dat een schutterij die het OLS wint en bijgevolg organiseert de volgende 5 jaar het OLS niet mag organiseren. Alleen tijdens de wereldoorlogen werd geen OLS georganiseerd. Kenmerkend is wel dat telkens na een oorlogsperiode het schutterswezen een sterke heropleving kende. Vanaf 1990 is 'den Um' (boven) de tastbare trofee voor de winnaar en doet tevens dienst als wisselbeker. Voordien kon het winnend zestal enkel 'we hebben um' roepen, waarmee ze de overwinning op zich bedoelden. Die 'Um' was eigenlijk ontastbaar en dus werd er een trofee in het leven geroepen. Nieuw in de reglementering is dat pas vanaf de editie van 2002 vrouwen aan een OLS mogen deelnemen.

Het Z.L.F ( Zuid Limburgs Federatiefeest )

Het ZLF is een groot schuttersfeest voor de schutterijen uit Zuid-Limburg die vallen onder de Zuid-Limburgse Schuttersfederatie. Hierbij zijn aangesloten de schutterijen uit de bonden Eendracht Born-Echt, Zuid-Limburgse Schuttersbond en Bond St. Gerardus. Dit zijn zo’n zestig schutterijen, iedere vereniging zal dus een keer in de zestig jaar het ZLF organiseren. Bij deze drie bonden kregen en krijgen de tradities meer aandacht dan de schietprestaties. In het verleden staken de uniformen bijvoorbeeld af tegen de sobere uitmonsteringen van de noordelijke bonden, veelal burgerkleding. Verder was het schieten bij de zuidelijke schutterijen niet sterk ontwikkeld. Dit waren dan ook de belangrijkste twee redenen om de Zuid-Limburgse Schuttersfederatie op te richten. In de beginjaren werd het ZLF een week na het OLS georganiseerd. Dit gaf nogal eens wrijvingen vanuit de OLS-organisatie en dus is besloten het Federatiefeest 2 weken na het OLS te organiseren. In tegenstelling tot het OLS wordt dit feest per toerbeurt en loting georganiseerd. Voorwaarde is echter wel dat men minimaal 2 maal een bondsfeest moet hebben georganiseerd. De ZLF hecht waarde aan het in stand houden van waardevolle tradities.

Kermis Broeksittard en Koningschieten

De Broeksittardse kermis vindt plaats op de zondag, het kortst bij de feestdag van de H. Lambertus (17 september). Valt deze voor of op woensdag dan is het de zondag ervoor. Anders het weekend erna. Als de kermisattracties al klaar staan op zaterdagmiddag en het schuttersterrein klaar is voor de strijd om het koningschap komt de drumband na een muzikale rondgang door het dorp aan bij de “sjeitsjtang” waarbij de vogel op de sjeitsjtang wordt gehesen. De laatste jaren wordt de vogel door de schietcommissie vervaardigd en kort voor het vogelschieten op de kogelvanger geplaatst. Kermiszondagmorgen 6.00 uur wordt door de drumband een reveille gehouden om de bewoners van Broeksittard er aan te herinneren dat het kermis is. Het dorp dat intussen ontwaakt is, hangt zijn vele vlaggen buiten. Men ziet de Nederlandse driekleur, de Limburgse en onze eigen vlag van Broeksittard. Men trekt vanuit het schutterslokaal naar de parochiekerk waar een Hoogmis om 10.00 uur wordt gehouden ter intentie van alle leden van de schutterij. Na de eucharistieviering trekt de schutterij naar het schutterslokaal waar een vergadering wordt belegd omtrent het vogelschieten van ’s middags. Om15.00 uur worden de genodigden afgehaald aan de pastorie en voorafgegaan door de fanfare marcheert men richting schietboom. Hier volgt het eerst een gebed om gespaard te blijven van ongelukken. Het eerst schiet de keizer op de ongeschonden vogel, daarna de oude koning, de eregasten en de voorzitter, hierna word de koning van zijn eretekenen ontdaan. Nu volgt de strijdt om de hoogste schutterseer. Als de nieuwe koning is geïnstalleerd, inspecteert hij zijn manschappen en begint hij aan zijn zegetocht door Broeksittard. Kermismaandagmorgen is er om 9.00 uur een H. Mis voor het meest recent overleden lid van onze schutterij, waarna een korte plechtigheid op het kerkhof aan zijn graf. Om 15.00 word het nieuwe koningspaar aan huis afgehaald en begint deze aan hun eerste tocht door Broeksittard. Aangekomen bij het schutterslokaal wordt hier de koningsdans gehouden, de schutters omsluiten het koningspaar met een gepresenteerd geweer. Dit vindt ook op kermis Dinsdag plaats, dan omsluiten de schutters en de ereleden het koningspaar. Kermisdinsdag begint wederom met een H. Mis, maar dan voor alle overleden leden van de schutterij waarna een korte plechtigheid op het kerkhof voor het “liekenhuske” wordt gehouden. Om 15.00 haalt men samen met de ereleden het koningspaar op waarna men een tocht met ereleden en schutters door Broeksittard houdt. De zaterdag na de kermis biedt de koning het traditionele koningsbier aan de schutterij aan. Dit is tevens de jaarlijkse feestdag van de schutterij, sinds enkele jaren is het ook gebruikelijk dat de geweerdragers begin november aan de koningin het zogenaamde Koninginnebier aanbieden.
tekst: F.Maassen 2011

Dorpsschieten

Sinds 1983 organiseerde de schutterij het burgerschieten of dorpschieten. Iedereen van 16 jaar of ouder en niet aangesloten is bij een schutterij mocht meedoen. Voor de 3 besten waren er bekers, de winnaar mocht zich een jaar lang kampioen van Broeksittard noemen.

Winnaars:
1983 1e Dhr.v.d.Bergh 2e H.de Bruijn 3e R.Dieteren
1988 1e M.Heerschop 2e H.de Bruijn 3e W.Schaefer
1991 1e H.Zelissen 2e L.Ehlen 3e J.de Bruijn
1992 1e J.Groot 2e L.Ehlen 3e M.Roelofsen
1993 1e Mevr.Debetz 2e P.Hendriks 3e B.Matthey
1998 1e Marjo v.d.Winkel 2e Jean Gelissen 3e Claudia Lubbers
1999 1e J.Gelissen 2e M.van Kempen 3e R.Dieteren
2000 1e Paul Honings 2e P.Eijkenboom 3e H.Winthagen
2001 1e R.Nusser 2e F.Wenst 3e H.van de Berg

Vanaf 2002 verving het Bölkestreffe het dorpschieten. In 2003 stond het geheel in het teken van het herstel van het kerkdak van onze Parochiekerk. Zelfs de zusters schoten mee en kregen door de voorzitter H.de Bruijn een beker (poedelprijs) uitgereikt. Tijdens het vogelschieten overhandigde de voorzitter de opbrengst van 2.500,- euro aan de Z.E.H. pastoor W.Vergouwen.
In 2004 was het treffe op 10 juli. Bevriende schutters uit Schalbruch kwamen na hun bondsfeest in Hillensberg nog naar Broeksittard om mee te schieten.
Helaas is ook het Bölkestreffe sinds een aantal jaren niet meer georganiseerd door ontbrekende belangstelling.

Persoonlijk Kampioenschap

Het Persoonlijk Kampioenschap is op een aparte pagina nog nader toegelicht.

Sacramentsprocessie

De sacramentsprocessie, meestal op de tweede zondag in juni, zet heel wat in beweging in het dorp. De eerste uiterlijke tekenen dat er iets ophanden is, zijn de huizen zelf; er wordt geverfd en gewit en de heggen en tuinen krijgen een grote opknapbeurt.
Op de dag zelf worden (s’morgens vroeg) op veel plaatsen de bronkpäöl buiten gezet, in menige straat wordt door de bewoners nog een loper van bloemen of zand gelegd voor het allerheiligste.
Ook worden veel kleine altaartjes voor de ramen of voordeur gemaakt voor als de processie voorbij trekt. Vlak voor dat men naar de kerk gaat, hangt men de processie vaantjes aan de bronkpäöl.
De bronkprocessie is eigenlijk het met veel eerbetoon door het dorp dragen van het Allerheiligste ( een geconsacreerde hostie in de monstrans was het wezenlijke van de bronkprocessie). In het verre verleden werd het Allerheiligste begeleid door alles wat de kerk rijk was. Beelden, relikwieën en andere kerkschatten werden meegedragen. Het kerkgebouw bleef “leeg” achter, met openstaande deuren. Hiermee is ook het woord bronk verklaard. Het betekent niets anders dan “pronk” (pronken). De parochianen pronkten met hun kerkschatten.
Na de H mis stelt de stoet zich op: vooraan de misdienaars met het processiekruis en aan beide zijden kerkelijk vaandels, dan de schoolkinderen en de vrouwen. Daarna komt de fanfare St.Caecilia, hierna komen de misdienaars (acolieten)en de schutters met het baldakijn met onder den hemel de priester met het allerheiligste. Dit dragen en escorteren van den hemel gebeurt al eeuwen lang. Dit zijn de schutterij’s oudste rechten (de gewapende escorte van het allerheiligste). Vier schutters dragen den hemel. Bij elk rust altaar wordt gewisseld. Naast het baldakijn lopen de kerkmeesters met flambouw. Na de schutters komen het zangkoor en als laatste de mannen.
Route start kerk, In de Camp, Aan het Broek, rust altaar bij de Fam Zelissen thans Fam. Schmeitz van Bekhem alwaar men verder trekt richting Kruisstraat, Dorpstraat , Weidom, Pastoor Rayenstraat naar het kapelletje aan de Broeksittarderweg (eveneens rust altaar) daarna via de Kerkstraat terug naar de parochiekerk alwaar de stoet ontbonden wordt. Broeksittard kan echter trots zijn dat in deze parochie de sacramentsprocessie altijd is blijven bestaan, in tegenstelling tot vele andere parochies waar ze werd afgeschaft.
tekst: F.Maassen 2011

(C) Wil Mohren 2018